BUGÜN 2 NİSAN DÜNYA OTİZM FARKINDALIK GÜNÜ
2 Nisan günü Birleşmiş Milletler tarafından tüm dünyada otizm konusunda farkındalık yaratmak amacıyla Dünya Otizm Farkındalık Günü ilan edilmiştir. Peki siz otizme dair neler biliyorsunuz? Otizme ne sebep olur, belirtileri nelerdir? Otizm hakkında bilmeniz gereken her şey haberimizde!
Otizm nedir?
Otizm, bireyin dış dünyadaki uyaranları algılamasını, aldığı bilgileri düzenleyip kullanılmasını etkileyen, yaşam boyu süren gelişimsel bozukluktur. Otizm, bireyin dış dünyadaki uyaranları algılamasını, aldığı bilgileri düzenleyip kullanılmasını etkileyen, yaşam boyu süren gelişimsel bozukluktur. Kaynağı psikolojik değil, nörolojiktir, diğer bir deyişle beynin işlev bozukluklarına bağlıdır. Otizmin beynin ve merkezi sinir sisteminin yapısındaki organik farklılık ya da bozukluktan kaynaklandığı düşünülmektedir.
Otizm neden olur?
Otizmin hızla yaygınlaştığına ve dünyada her 68 çocuktan birinin otizm gösterdiğine dikkat çeken Çocuk Terapi ve Aile Danışmanı Mine Nişlioğlu ise otizm ile ilgili bilgiler veriyor.
Nörolojik ve gelişimsel bir bozukluk olan otizmin (veya otizm spektrum bozukluğu) belirtileri erken çocukluk dönemine, 0-3 yaş arasına dayanıyor. Bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı düşünülse de neden ve nasıl oluştuğu tam olarak bilinmiyor.
Mine Nişlioğlu, son araştırmalara göre dünyada her 68 çocuktan birinin otizm gösterdiğini, erken çocukluk döneminde çocukların yakından izlenmesi gerektiğini vurgulayarak “Çoğu aile çocuğunda otizm olduğunu anlayamıyor” diyor. Bunun sebeplerini şöyle açıklıyor:
Çoğu aile çocuğunda otizm olduğunu anlayamıyor
Otizm dahilindeki çocuklar fiziksel olarak genelde gayet sağlıklıdırlar. Bazen fazla hareketli olurlar; adlarıyla seslenilince tepki vermeme, bir etkinliğe odaklanamama gibi zorlukları bu hareketlilikle ilişkilendirilebilir ve aileleri yanıltır. Örneğin ‘Çok hareketli olduğu için çağırınca bakmıyor, aklı muzurlukta” derler. Daha sakin bir yapıda olan çocuk ise çok dikkat çekmez ve hatta ‘uslu’ bir çocuk olarak tanımlanabilir. Ayrıca otizm, birkaç farklı tabloda görüldüğu gibi fiziksel bir özellik taşımaz, örneğin çekik gözler, büyük eller veya kulaklar gibi. Bu nedenle aileler herhangi bir ‘problem’ konduramazlar çocuklarına. Son olarak çocuk gelişen bir varlık olarak görülür ve iletişim veya hareketlilikle ilgili problemler için aileler, sıkça ‘düzelir’ diye düşünürler. Ailelerin bu problemleri fark etmeleri ve çocuklarının farklı olduğunu görmeleri ise genelde başka çocuklarla bir araya gelindiğinde gerçekleşir.
Otizm belirtileri nelerdir?
Çocuğun davranışları ve gelişimi, diğer çocuklardan farklıysa,
Karşısındakiyle göz göze gelemiyorsa,
Adı ile seslenilince bakmıyorsa,
Sürekli zıplamak ve sallanmak gibi hareketler yapıyorsa,
Konuşmada geriyse,
Bazen duymuyor gibi davranıyorsa,
Bazı kelimeleri veya motor davranışları (el, kol hareketleri, mimikler gibi) sürekli tekrarlıyorsa otizmden kuşkulanılabilir.
Ne yazık ki otizmi tamamen ortadan kaldıracak bir ilaç ve tedavi yöntemi yok. Ancak erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleriyle otizmli çocuklar gerçekten çok önemli gelişmeler gösterebilmektedirler.
Otizm tedavisi nasıl olur?
Otizminli çocukların her birine farklı bir şekilde yardım etmek gerekmektedir, ama her zaman nasıl iletişim kurulacağını anlamak en önemli adımdır.
Otizmin tedavisi yoktur ancak doktorlar, terapistler, ve özel öğretmenler otistik çocukların bazı zorlukların üstesinden gelebilmelerini sağlamak açısından yardımcı olurlar. Her çocuğa farklı bir şekilde yardım etmek gerekmektedir, ama her zaman nasıl iletişim kurulacağını anlamak en önemli adımdır. Konuşulan dili öğrenme otizmli çocuklar için çok zordur. Kelimeleri anlamak yerine de onları görmek daha anlamlı olabilir, bu yüzden terapistler nasıl iletişim kurulacağını işaretler yoluyla öğretiyor. Ayrıca işaret dilini ve resimleri kullanarak iletişim kurabilmelerini sağlıyorlar. Bu yöntem onların daha iyi öğrenmelerini ve sonucunda çocukların konuşmaya başlamasını sağlıyor.
Terapistler aynı zamanda çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor, örneğin selamlaşma, sıra bekleme ve yörüngeleri takip etme gibi. Bazı çocuklar da yaşam becerilerini uzman yardımlarıyla geliştirebiliyorlar (diş fırçalamak, yatak yapmak vb gibi). Oturma konusunda ya da öfkelerini kontrol etme konusunda hala sıkıntı çekiyor olabilirler ve terapi davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olacaktır.
Çoğu zaman yarı otizmli çocuklarda düzemli olarak okula gidebilir. Ama çoğu otizmli çocuk için çevresindeki kişilerin sakin ve düzenli olması gerekmektedir. Ayrıca iletişim ve öğrenmeyle ilgili problemleri anlayacak eğitimli bir öğretmene ihtiyacınız olabilir. Evde ya da özel okulların veya devlet okullarınızın özel sınıflarında eğitim görebilirler.